ԵրևանԳարեջրի Ակադեմիա․ Հայկական գարեջրի անցյալից մինչև մեր օրեր

Գարեջրի Ակադեմիա․ Հայկական գարեջրի անցյալից մինչև մեր օրեր

..Այնտեղ (Հայաստանում) կային նաև ցորեն ու գարի և ընդեղեն և կրատերների (կավե անոթ) մեջ գարուց պատրաստված գինի, որի երեսին լողում էին գարու հատիկներ. կրատերների մեջ կային նաև եղեգներ՝ մեծ ու փոքր, առանց ծնկի։ Ծարավելու դեպքում մարդ պետք է այդ եղեգի ծայրը բերանին դներ ու ծծեր։ Եվ այն շատ թունդ էր, եթե ջուր չխառնեին, իսկ սովոր մարդու համար շատ ախորժելի ըմպելիք էր:

                                                                                                                                                  – Քսենոփոն, «Անաբասիս»

Եթե մի կում գինին  կարող է տրամադրություն փոխել՝ ստեղծելով նորը և այդ նույն կումն  իր հետ  հանգստություն կբերի, ամենազորի զգացողություն և հարմարավետություն, ապա գարեջրի պարագայում այդ մի կումը տանում է ավելի հին ժամանակներ։ Շատ մարդիկ այսօր գարեջուրը համարում են հասարակ և էժան խմիչք,  չգիտեմ ինչու,  սակայն, երբ ասում եք գինի եք խմում՝ ավելի հարգալից է թվում, քան գարեջուր վայելելիս, նույնիսկ այն դեպքում էլ, երբ  բաժակում 850 դրամ արժողությամբ գինի է։ 

 

Մենք ապրում ենք տեխնոլոգիական աշխարհում, ու բացարձակ ուշադրություն չենք դարձնում, որ նույն գարեջրի պատմությունը Հայաստանում կարելի է թվագրել ըստ փաստերի։ Դեռ Ք․ա 5-րդ դարում հայկական գյուղում գտնվելուց հետո Քսենոֆոնը  գրում է, որ խառնարաններում ցորեն, գարի, բանջարեղեն և գարու գինիներ էին պահվում: Գինին շատ ուժեղ էր, բայց տեղացիների համար դա շատ հաճելի ըմպելիք էր։

«Գարեջրի Ակադեմիայի» մուգ գարեջրի մի կումի հետ սավառնեցի հիշողության այն դարակները, որոնք բացելիս ջերմություն են ճառագում,  հաջորդ կումը հիշեցրեց կյանքի այն հատվածները, որտեղ ինձ հանդարտ էի զգում։

 

Մյուս կումը՝ տարավ մանկություն, տատիկիս տան խոհանոց, անկյունում՝ տարայի մեջ,  կտրատած սև հացը մի քանի շաբաթ հետո պիտի կվաս դառնար։ Մեկ ուրիշ կումն իր հետ բերեց մի քանի երանգ՝ 90-ականների մութ ու ցուրտ տարիներից, հարևանի անօրինակ լուսավոր բնակարան,  տաք ու ժպիտ առաջացնող պատկերներ։ Կրկին տատիկիս տան խոհանոցը, վարագույր դարձած ընկույզների հատիկներ, շփոթ ու քաղցր սուջուխ։ Մուգ գարեջրի շնորհիվ ունեցա ապրումներ ու տեսիլներ,  որոնց կարիքն այդ պահին իսկապես ունեի։

 

Երկրորդ  բաժակի հետ խնդրեցի ավելի մանրամասն ներկայացնեն գարեջրի ստացման եղանակը։ Հաջորդ օրն «Ակադեմիայի» գործարանում էի։

Երբևիցե մտածել էք, որ գարեջուրն իրականում բարդ ըմպելիք է, ինչպես բաղադրատոմսի հարցում,  այնպես էլ  արտադրության ընթացքում, այս ըմպելիքն իր ստեղծման բարդությամբ հավասար է գինու արտադրությանը։

 

Հայաստանը կարելի է վստահաբար համարել գարեջրի հայրենիք,  այդ մասին են վկայում մի շարք բնակավայրերի պեղումների արդյունքում հայտնաբերված գտածոներ, ըստ որի Հին Հայաստանում հայերը զբաղվել են գարեջրագործությամբ։ Հնագետները ենթադրում են, որ գարեջուրը նպաստել է քաղաքակրթությունների ձևավորմանը։  Հայտնի է, որ Գիզայի մեծ բուրգի կառուցման ժամանակ յուրաքանչյուր աշխատող օրական սննդակարգում ստանում էր չորսից հինգ լիտր գարեջուր, որը ծառայում էր և՛ որպես սնունդ, և՛ որպես զովացուցիչ խմիչք: Վերջինս կարևոր էր բուրգի շինարարության համար։

Գործարանում իմացա գարեջրի պատրաստման ողջ ընթացքի մասին։ Նախ՝ գարեջուրը գարուց և ցորենից  չեն ստանում,  այլ ածիկից են եփում։ Գործողությունների շարք է, որը կփորձեմ ներկայացնել շատ պարզ։ Գարին կամ  ցորենը հավաքում են, խոնավ տարածքում  մի հարթության վրա փռում։  Խոնավեցումից մի քանի օր հետո ծլում է, երբ առաջին ծիլի փոքր քիթը երևում է՝ խոնավեցումը  կանգնեցնում են և չորացնում։ Չորացումն էլ իր հերթին շատ բծախնդիր գործընթացք է, կարևոր է, որպեսզի  այն ամբողջությամբ իրականանա, հակառակ դեպքում  ծլեցման պրոցեսը կշարունակվի, իսկ գարու հատիկի ամենամեծ էներգիան  ծլեցման ընթացքում է ի հայտ գալիս,  հետո  վերածվում է օսլայի, վերջում՝ շաքարի։

Այսքանով չի ավարտվում,  չորացումից հետո, տարբեր տեսակների սորտավորումներ են կատարվում, ինչպես գունային, այնպես էլ՝ համային։ Սուրճի նման՝ կատարվում է բովում։ Աղում են, լցնում եռացման կաթսայի մեջ, որպեսզի  ջերմային մշակման անցնի։ Եփման ընթացքում,  ջուրը ողջ քաղցրությունը վերցնում է։ Զանգվածը մի եռացման կաթսայից լցվում է մյուս եռացման կաթսան, հետո ՝ ավելացվում է գայլուկը։ Ողջ գործընթացի միայն չնչին հատվածը նկարագրեցի, գործարանում ձեզ շատ ավելի մանրակրկիտ կներկայացնեն։  Կարևորը, 25 օր հետո կարող եք համտեսել գարեջուր։

«Գարեջրի Ակադեմիայի» նպատակն է Հայաստանում զարգացնել ճիշտ գարեջրային մշակույթ։ Այստեղ տեղեկացրին, որ գարեջրի յուրահատկությունը և ամենակարևոր բաղադրությունը ջուրն է, իսկ իրենց գարեջուրը պատրաստվում է 1516 թվականի Բավարական անարատության օրենքին համապատասխան և եթե ձեր պատրաստած ըմպելիքի անունը ցանկանում եք դնել  գարեջուր, ուրեմն պետք է ունենալ ըստ օրենքի  համապատասխան մաքրություն՝ խոսքը բնավ սանիտարիայի մասին չէ։

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Instagram
Հետևեք ինձ